Küresel bir yapýya dönüþen ve tek ekonomi halini alan dünya ticaretinde ülkeler bir pazar yeri olarak ortaya çýkmaktadýr . Pazarianan ve pazarlayan olarak ortaya çýkan ülke ekonomilerinin güçlü olmas ý , devletlerin uluslararasý ticaretteki rolü ve etkinliðini de ayný doðrultuda artýrmaktadýr. Bu kapsamda ekonomi politikalarýnýn uygulama kriter ve sonuçlarý açýsýndan " Dýþ Ticaret Aç ý ðý" önemli göstergelerden biri olarak tanýmlanmaktadýr . Son dönemlerde Türkiye'deki yüksek ve sürekli büyüme oraný ve siyasi istikrar, dýþ ticaret hacminde kayda deðer artýþlar ý husule getirmiþtir. Ancak dýþ ticaret hacmindeki artýþ sonucunda; ithalatta nispeten daha hýzlý artýþ sebebiyle dýþ ti caret açýðý ortaya çýkmýþtýr. Türkiye ekonomisi bakýmýndan dýþ ticaret açýðý olagelen yapýsal sorunlardan biridir. Günümüz Türkiye ekonomisinde bu sorun, cari açýk ile beraber ayný zamanda en kýrýlgan noktayý teþki l etmektedir. Bu sebeple ihracata oranla ithalat ýn daha yüksek oranda artmasýyla ortaya çýkan dýþ ticaret açýðý analizinin doðru yap ý lmasý ve sorunun giderilmesi büyük önem arz etmektedir. Bu yazýda büyüme hýzý kesilmeden ve enflasyon artýþýna sebebiyet vermeden ; Türkiye ekonomisi bakýmýndan önemli bir sorun teþkil eden dýþ ticaret açýðýnýn kapatýlmasýna iliþkin yöntem ve politikalar irdelenecek ve çözüm yollarý tartýþýlacaktýr.

KDV uygulamasýnda binek otomobil alýmý sebebiyle yüklenilen KDV'nin esas olarak indirim konusu yapýlmasý mümkün bulunmamaktadýr. Ancak ana faaliyeti bu tür araçlarýn iþletilmesi olan KDV mükelleflerinin binek otomobil dahi olsa bu tür mal alýmý nedeniyle ödenen verginin mahsubu imkan dahilinde düzenlenmiþtir. Ýkinci el binek otomobil satýþlarý belli þartlar çerçevesinde % 1 KDV oranýna tabi tutulmuþtur. Bu baðlamda indirimli orana tabi iþlem sebebiyle söz konusu araçlarýn alýþlarýna ait ve indirilemeyen KDV'nin iadesinin mümkün olup olmadýðý tartýþmalýdýr ve Gelir Ýdaresi tarafýndan iade uygulamasý kapsamýnda deðerlendirilmemektedir. Bu çalýþmada bu tür satýþ iþlemleri sebebiyle KDV iadesinin mümkün olduðu irdelenmiþtir.

Dýþ ticaretin önemli bir unsuru olan ithalat iþlemlerinde gümrük mevzuatý ile diðer vergi mevzuatýnýn paralel olmamasýndan kaynaklanan sýkýntýlar yaþanabilmektedir. Bu sýkýntýlardan birini de; gümrük vergisine esas teþkil eden tutar ile alýþ bedeli arasýnda uyumsuzluk olmasý hali oluþturmaktadýr: "Emtia ile ilgili ithalat iþlemlerinde yasal defterlere maliyet bedeli olarak, ithal edilen malýn alýþ bedelinin mi yoksa gümrük idaresince tespit edilen istatistiki kýymetinin mi kaydedileceði; malýn istatistiki kýymetinin alýþ bedelinden yüksek olmasý nedeniyle gümrükte ödenen KDV'nin tamamýnýn mý yoksa alýþ bedeline isabet eden kýsmýnýn mý indirim konusu yapýlacaðý" hususu, uygulamada tereddüt yaþanan konulardan biridir. Bu þekilde ortaya çýkan uyumsuzluk sebebiyle yüklü miktarda "sonraki döneme devreden KDV" sonucu husule gelebilmektedir. Bu durumda vergi inceleme verileri açýsýndan mükellefler aleyhine olumsuzluklar ortaya çýkmakta ve ödenmek istenen KDV'nin veya "sonraki döneme devreden KDV'nin" daha düþük olabilmesi durumunun önüne geçmektedir. Bu yazýda; belirtilen olumsuzluðun giderilebilmesi açýsýndan vergi mevzuatý ýþýðýnda çözüm yolu irdelenmþ ve tartýþýlmýþtýr.